طرح شکایت جهت صدور چک بلامحل

صدور چک بلا محل یا چک برگشتی

طرح شکایت جهت صدور چک بلامحل در نتیجه پیشرفته شدن سیستم های اقتصادی و تغییر نحوه ی پرداخت در معاملات مورد توجه قرار گرفته است. به عبارت دیگر، این روزها دیگر کسی برای پرداخت بهای کالای خریداری شده از وجه نقد استفاده نمی کند و غالبا چنانچه وجه آن زیاد باشد اقدام به صدور چک می کنند. در واقع می توان چنین گفت که این روزها اسناد تجاری یکی از ابزار های مهم در پرداخت به حساب می آیند که همانطور که می دانید پر کاربردترین آن چک است. 
وکیل حقوقی در اصفهان بیان می کند چک ابزار مهمی در تنظیم روابط مالی محسوب می شود که البته مشکلات زیادی نیز به دنبال دارد که یکی از آن ها صدور چک بلامحل است که چک برگشتی نیز به آن گفته می شود. 
در قانون برای دارنده ای که چک برگشتی در دست دارد 3 راه برای وصول مبلغ چک پیش بینی شده است، حقوقی، کیفری و ثبتی. وکیل دادگستری اضافه می کند که هر یک از این 3 راه شرایط و ضوابط مخصوص به خود را دارد که باید بر طبق آن صورت بگیرد، اما در این مقاله ما تصمیم داریم تا نحوه ی طرح شکایت برای چک بلامحل را توضیح دهیم. پس برای آن که بیشتر با این امر آشنایی پیدا کنید این مقاله را از دست ندهید.
پیش از هرچیز چک را تعریف می کنیم تا چنانچه ابهامی در این خصوص وجود دارد رفع شود.

چک چیست؟

بنا به گفته ی وکیل دادگستری چک به سندی گفته می شود که که محال علیه آن یا کسی که باید وجه آن را پرداخت کند بانک است. به عبارت دیگر صادر کننده چک مبلغی را در چک درج می کند تا بانک همان مبلغ را که در حساب جاری صادرکننده نزد آن بانک وجود دارد، به دارنده پرداخت کند. وی اضافه می کند این امکان وجود دارد که چک در وجه حامل صادر شود به این معنا که سند در دست هرکس که باشد وی دارنده آن محسوب می شود و یا در وجه شخص معین باشد که در این حالت فقط کسی که چک در وجه او صادر شده دارنده به حساب می آید. 

 نحوه طرح شکایت به چک برگشتی

 وکیل خوب می گوید زمانی می توان نسبت به چیری شکایت کیفری کرد که آن عمل در قانون جرم انگاری شده باشد، در نتیجه می توان دریافت که صدور چک بلامحل نیز در قانون جرم انکاری شده است که امکان شکایت کیفری برای آن وجود دارد. اما باید بیان نمود که جرم صدور چک بلامحل یک جرم خصوصی است، به این معنا که تنها درصورتی که شاکی خصوصی شکایت کند می توان  آن را تعقیب و پیگیری کرد. در ماده 11 قانون چک، شاکی خصوصی برای شکایت از چک بلامحل دارنده چک است. البته دارنده به کسی گفته می شود که برای اولین بار سند تجاری را که همان چک است به بانک ارائه می دهد. نکته ی قابل توجهی را بیان می کند و آن این است که بانک ها وظیفه دارند به محض این که دارنده چک برای وصول وجه آن مراجعه نمود، هویت و مشخصات او را در ظهر چک به همراه تاریخ درج کنند.
اما برای نحوه ی طرح کردن شکایت کیفری برای چک برگشتی باید گفت که دارنده ی چک وظیفه دارد چنانچه بخواهد از حق شکایت کیفری خود استفاده کند، چک را در تاریخی که در آن درج شده است و یا 6 ماه بعد از تاریخ صدور، به بانک ارائه داده و وجه آن را مطالبه نماید. حال اگر این چک محلی برای پرداخت نداشت باید تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت کند و ظرف مهلت 6 ماه از تاریخ صدور این گواهی باید اقدام به طرح شکایت کیفری کند. به این صورت که به دادسرای محلی که گواهی عدم پرداخت صادر شده مراجعه نموده و شکایت کیفری خود را برای وصول چک مطرح کند.

 

 

اما سوالی که ممکن است به وجود بیاید این است که اگر چکی از طریق ظهرنویسی به دیگری منتقل شود آیا حق طرح شکایت کیفری برای دارنده جدید محفوظ می ماند؟ 
درپاسخ این پرسش وکیل متخصص در امور کیفری بیان می کند: چنانچه چکی از طریق ظهرنویسی به دیگری واگذار شود، تنها در صورتی حق شکایت کیفری برای او محفوظ می ماند که پیش از آن که چک برگشت بخورد منتقل شده باشد و یا چنانچه بعد از برگشت است، انتقال به صورت قهری باشد، یعنی دارنده فوت نموده و سند به ورثه او منتقل شود.
نکته ی مهمی که وجود دارد و وکیل پایه یک دادگستری به آن اشاره می کند این است که به موجب قانون چک یک سند لازم الاجرا محسوب می شود و به همین علت می توان این سند را از طریق واحد اجراییه اداره ثبت نیز پیگیری نمود. یعنی به بیان دیگر می توان برای دریافت وجه آن اجرایه نیز صادر کرد. البته در این حالت هم باید گواهی عدم پرداخت چک از سوی بانک صادر شده باشد. 
وی اضافه می کند دارنده باید به واد اجراییات اداره ثبت مراجعه کرده و بعد از آن که اجراییه صادر شد، مالی از صادرکننده سند را برای توقیف معرفی کند.

چک هایی که نمی توان از آنها شکایت کیفری کرد

بنا بر آن چه که وکیل کیفری در اصفهان اذعان می دارد چک هایی وجود دارد که دارنده ی آن نمی تواند برای وصول وجه آن شکایت کیفری مطرح کند، که در ادامه بیان می کنیم چه چک هایی قابل شکایت کیفری نیستند: 

1. چنانچه ثابت شود چکی سفید امضا است نمی توان علیه آن چک شکایت کیفری مطرح کرد؛ به عبارت دیگر اگر کسی ثابت کند که چکی را بدون آن که در آن نام دارنده و مبلغ و تاریخ درج کند صادر کرده و به کسی داده است، دیگر نمی توان علیه آن چک شکایت کیفری مطرح نمود و چک حقوقی است. 
2.  چنانچه در چک برای پرداخت شرطی درج شده باشد؛ به عنوان مثال کسی خانه ای خریداری نموده و برای پرداخت وجه آن چکی صادرنموده است اما خریدار شرط می کند فروشنده زمانی می تواند وجه چک را برای پرداخت به بانک ببرد که اول سند خانه را به نام خریدار زده باشد. البته لازم به ذکر است ضرورتی ندارد که این شرط در خود چک درج شده باشد و حتی اگر در مبایعه نامه آمده باشد و یا از طریق شهادت دادن بتوان آن را ثابت نمود، چک دیگر قابلیت شکایت کیفری ندارد.
3.   در خصوص چک هایی که برای ضمانت صادر شده است نمی توان شکایت کیفری مطرح نمود؛ وکیل پایه یک در تعریف این چک می گوید به چکی که به منظور تضمین نمودن معامله ای و یا حسن انجام کار صادر شده است اطلاق می شود. همانند مورد فوق حتی اگر در متن چک نیز برای ضمانت درج نشده باشد اما از راه های دیگر قابل اثبات باشد، قابل قبول است و وصف کیفری را از دست می دهد.

1. چک هایی که در آن تاریخ قید نشده است را نمی توان از طریق کیفری پیگیری نمود؛ چنانچه صادر کننده در چک تاریخ صدور درج نکرده باشد و ثابت کند دارنده خود برای آن که بتواند وجه چک را وصول و شکایت کیفری طرح کند تاریخ درج کرده است، دیگر نمی توان آن چک را مورد شکایت کیفری قرار داد.
2.  در صورتی که چکی مدت دار باشد نمی توان علیه آن شکایت کیفری طرح کرد؛ به عبارت دیگر اگر اثبات شود که تاریخی که برای سررسید درج شده با تاریخ صدور تفاوت دارد تنها می توان از طریق حقوقی آن چک را پیگیری نمود.
3.  اگر چکی برای معامله ی نامشروع صادر شده باشد، وصف کیفری خود را از دست می دهد. 
4.  اگر برای چکی در مدت 6 ماه از تاریخ سررسید گواهی عدم پرداخت صادر نشود یا به اصطلاح برگشت نخورد، دیگر نمی توان شکایت کیفری طرح کرد.
5.  آن دسته از چک هایی که از سوی موسسات مالی و اعتباری یا صندوق های قرض الحسنه صادر می شود، نمی توان شکایت کیفری مطرح کرد.
6.  همانطور که سابق بر این بیان نمودیم اگر چکی که برگشت خورده یا به عبارتی گواهی عدم پرداخت برای آن صادر شده است به دیگری واگذار شود، دیگر نمی توان از طریق کیفری آن را پیگیری نمود. 

قوانین چک برگشتی و حکم جلب

به طور خلاصه و برای نتیجه گیری از مطلب فوق می توان گفت که زمانی که چک بلا محلی صادر می شود از سه طریق می توان آن را پیگیری نمود، پیگیری حقوقی که دارنده باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه نموده و دعوی مطالبه وجه طرح می کند تا پرونده به اجرای احکام ارجاع داده شود. 
راه دوم پیگری از طریق کیفری است که در این مقاله به تفصیل درباره آن صحبت کردیم، دارنده باید به دفتر خدمات قضایی رجوع کرده و دعوی کیفری طرح کند و پرونده را در دادسرا پیگیری نموده و مجرمیت صادر کننده را ثابت کند.
راه نهایی و سوم صدور اجراییه است. از آنجایی که چک در حکم سند رسمی بوده و یک سند لازم الاجرا به حساب می آید، دارنده می تواند به اداره ثبت رجوع کرده و تقاضای صدور اجراییه و توقیف کردن اموال صادر کننده را بدهد.