وقف چیست؟

به گفته وکیل عالی؛ وقف در لغت به معنی توقف ، حبس کردن و منحصر نمودن می باشد . وقتی شخصی اصل یک مال یا منافع حاصل از آن برای خدمات عمومی یا اختصاصی برای خیر و رضای خدا هدیه می کند وقف گفته می شود . که باعث عدم انتقال آن به دیگری می شود و هر گونه معامله را نسبت به مال وقفی غیر ممکن می کند .در قانون مدنی در تعریف وقف چنین آمده است ( وقتی عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود .)

انواع وقف

طبق قانون و گفته وکیل اصفهان وقف را می توان به دودسته تقسیم نمود :

وقف خاص

در وقف خاص ، افرادی که از مال موقوفه استفاده می کنند اشخاص ، اقشار یا گروهی خاصی هستند . مانند زمانی که وقف برای دانشجویان یا دانشگاه خاص یا یک گروه خاصی می باشد .

وقف عام

در وقف عام ، افرادی که از مال موقوفه استفاده می کنند ، شخص یا گروه خاصی نمی باشند. این وقف برای مصلحت عمومی می باشد . مانند زمانیکه وقف برای مساجد ، بیمارستان ها یا مردم روستاها باشد .

شرایط صحت وقف

مال وقف باید قابل رؤیت و مال عینی باشد ( منافع یا دیون نباشد) ، مال شخص وقف کننده باشد ، مال وقفی باید دارای منفعت حلال بوده و منفعتش متعلق به غیر نباشد زیرا مانع تصرف می باشد . پس کسی که ملکش در رهن است نمی تواند ملک را وقف نماید . مال وقفی باید جز آن دسته اموالی باشد که با استفاده از آن مال تمام نشود . پس می توان گفت خوراکی های تمام شدنی مانند وقف میوه درخت اشتباه می باشد ولی خود درخت یا باغ قابلیت وقف را خواهد داشت و صحیح می باشد . وقف مالی صحیح می باشد که قابلیت تحویل دادن را داشته باشد .

در نتیجه اگر حیوانی وقف شود که فراری بوده و امکان اینکه آن حیوان تحویل داده شود وجود نخواهد داشت و صحیح هم نخواهد بود . مال موقوفه باید برای منفعت حلال وقف شده باشد ، اگر برای منفعت حرام وقف شود مانند وقف جایی برای اینکه مشروب فروشی شود یا برای کارهای های حرام وقف شود در این صورت وقف باطل می باشد . وقف واقع می شود به قبض اقباض یعنی تحویل و تسلیم و این تحویل و تسلیم را می توان جزء شرایط صحت وقف قرار داد  . طبق ماده 59 قانون مدنی شخص واقف باید مال موقوفه را به قبض بدهد تا وقف تحقق یابد و در صورتی که وقف را به تصرف ندهد وقف محقق نخواهد شد .

ارکان وقف

واقف ، موقوف علیهم ، عین موقفه  را می توان ارکان وقف به شمار آورد .

واقف

اولین رکن از عقد وقف واقف آن می باشد . واقف کسی است که مالش را وقف می نماید .

شرایط واقف

طبق گفته وکیل عالی واقف باید دارای اهلیت قانونی و شرعی برای وقف نمودن را داشته باشد . واقف باید اهلیت انعقاد قرار داد وقف را داشته باشد . یعنی باید عاقل باشد و در وقف باید قصد و رضایت داشته باشد  . همچنین باید مالک مال موقوفی باشد و بعد از آن صلاحیت وقف نمودن مالش را نیز داشته باشد .

موقوف علیهم

دومین رکن از ارکان وقف موقوف علیهم می باشد . موقوف علیهم کسانی هستند که مال به نفع آن ها وقف شده است . حق استفاده نمودن از مال موقوفی را دارند . موقوف علیهم باید دارای سه ویژگی باشد .

موجود بودن موقوف علیهم

موقوف علیهم باید موجود باشد یعنی نمی توان به نفع شخصی که وجود ندارد وقف نمود و کسی که در حین عقد فوت کرده است وقف برای او صحیح نمی باشد . ولی می توان برای شخص معدومی که قرار است بعداً به وجود آید وقف نمود . به طور مثال وقف نمودن برای جنینی که به دنیا نیامده است به شرط زنده متولد شدن صحیح می باشد .

معین بودن موقوف علیه

موقوف علیهم باید معلوم باشد بدین معنی که باید در وقف مشخص باشد که وقف برای چه کسی می باشد . و مشخصات ، اسم و صفت موقوف علیهم باید به صورتی معلوم باشد که تعیین نمودن آن به سادگی امکان پذیر باشد . به طور مثال وقف نمودن برای مساجد باید دقیقا ً مشخص شود که منظور کدام مسجد در کجا و کدام محله می باشد . در غیر این صورت وقف باطل خواهد بود .

اهلیت تملک موقوف علیهم

موقوف علیهم باید اهلیت تملک داشته باشد . بدان معنا که شخص یا اشخاصی که مال برای او وقف شده است باید از نظر عقلی و قانونی بتواند مالک منافع عین موقوفه بشود .

عین موقوفه

یکی دیگر از ارکان وقف ، عین موقوفه است ، عین موقوفه به معنای مالی خواهد بود که توسط واقف وقف خواهد شد . مال موقوفه نیز باید عین باشد ، مال واقف باشد ، قابل انتفاع و قابل قبض باشد .

عین بودن مال موقوفه

مال موقوفه باید عین باشد بدان معنا که امکان وقف منفعت  و دین وجود نخواهد داشت . وقف باید بر مال عینی باشد که در عالم خارج وجود داشته و قابل لمس باشد . مثل زمین یا خانه .

مالکیت واقف در مال موقوفه

همان طور که در بالا نیز ذکر شد . مال موقوفه باید در مالکیت شخص واقف  باشد . پس واقف فقط می تواند اموالی را وقف نماید که ملک او باشد . اعم از اینکه آن مال مفروز باشد یا مشاع ، منقول یا غیر منقول باشد .

قابل انتفاع بودن مال موقوفه

مال موقوفه باید قابلیت انتفاع داشته باشد . یعنی به گونه ای باشدکه با استفاده از آن نیز بقا داشته و بتوان از منافع آن سود برد یعنی به صورتی باشد امکان انتفاع نمودن از آن وجود داشته باشد . مانند وقف نمودن ساختمانی برای درمانگاه .

قابلیت قبض مال موقوفه

مال موقوفه باید قابلیت قبض داشته باشد . بدان معنا که باید به صورتی باشد که بتوان آن را به دیگری تسلیم نمود تا در آن تصرف نماید .

لیست استعلام وکلای اصفهان

متولی در وقف

اصطلاح تولیت در وقف به معنای اداره کردن امور موقوفه می باشد . و امور موقوفه به معنای کارهایی است که مربوط به وقف و مال وقفی می باشد و به شخصی که مسئول تولیت و امور موقوفی می باشد را متولی می گویند . می توان متولی را مدیر امور موقوفی دانست که از طرف شخص واقف تعیین می شود و در انجام نمودن امور دارای اختیاراتی می باشد  . طبق قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف متولی در حکم امین خواهد بود و باید طبق مصلحت و منفعت مال موقوفی امور مربوط به مال موقوفی را انجام دهد و اگر کاری  انجام دهد که برخلاف مصلحت و منفعت مال موقوفی باشد مسئول آن خواهد بود و می توان باعث عزل متولی گردد . واقف می تواند شرایط  و ویژگی هایی برای شخص متولی قراردهد.در صورت نیاز به وکیل در شهرستان اصفهان ، می توانید به صورت آنلاین ، تلفنی و حضوری اقدام به اخذ وقت مشاوره نمایید .

تعیین متولی توسط واقف

طبق ماده 75 قانون مدنی ؛ واقف ، تولیت یا اداره نمودن امور موقوفه را به صورت دائمی یا درمدت مشخص و معینی برای خود قرار دهد یا اینکه شخص دیگری را برای این امر انتخاب نماید و در صورت تعدد، متولی ها می توانند به صورت مستقلاًیا مجتمعاً امور موقوفه را اداره نمایند . تولیت ممکن است به یک یا چند نظر به غیر از واقف سپرده شود یا ممکن است به خود واقف و چند نفر دیگر سپرده شود که هر کدام به صورت مستقل یا به صورت اجتماع مال را اداره نمایند.  همچنین امکان دارد واقف شرط نماید که خود او شخصاً یا متولی دیگری که معین شده است نصب متولی نماید . یا اینکه تصمیمی خاص در این موضوع بگیرد .  پس متولی توسط واقف انتخاب می شود و انتخاب آن به چند شیوه امکان پذیر می باشد .

اولا ً اینکه خود شخص واقف می تواند اداره امور موقوفی را بر عهده بگیرد .دوماً اینکه واقف می تواند به همراه شخص دیگری اموال موقوفه را اداره نماید و هر کدام می توانند به صورت مستقل اداره امور موقوفه را بر عهده بگیرند . سوما ً اینکه واقف و متولی می توانند امور  مربوط به مال موقوفه را با همدیگر انجام دهند . چهارماً شخص واقف ، چند نفر را برای انجام نمودن امور مربوط به موقوفی و تولیت انتخاب نماید که هر یک به صورت مستقل این امر را انجام دهند .  پنجماً واقف ، چند نفر برای اداره امور موقوفی و تولیت انتخاب شوند و همه با هم و به صورت اجتماع امور موقوفه را اداره نمایند یعنی برای هر کاری باید همه با هم تصمیم بگیرند  و نمی شود هر کدام به صورت تنهایی آن کار را انجام دهد . ششماً واقف در عقد وقف شرط نماید که خود متولی انتخاب شده بتواند متولی دیگری را انتخاب نماید یا در این مورد هر تصمیمی که لازم را بگیرد .

نکته : تولیت متولی باید توسط شعبه تحقیق اداره اوقات گواهی شود .

عزل متولی

وظایف متولی طبق قانون و وقف نامه مشخص است و متولی وظیفه دارد تمام وظایف خود را انجام دهد در غیر این صورت از سمت خود عزل خواهد شد .

عدم رعایت مصلحت موقوفه

اولین چیزی که باعث عزل شدن متولی می گردد رعایت ننمودن مصلحت موقوفه می باشد . بدان معنی که متولی نمی تواند عملی انجام دهد که باعث ضرر موقوفه باشد و در صورت انجام چنین عملی عزل خواهد شد . در این صورت سازمان اوقاف و امور خیریه  در ابتدا به متولی تذکر خواهد داد و اورا ملزم به رعایت مصلحت موقوفه می نماید ولی در صورت عدم نتیجه متولی عزل می شود .

عدم رعایت وقف نامه

همان طور که ذکر شد وقف نامه دارای مقررت می باشد که اگر متولی شرایط و مقررات وقف نامه را رعایت ننماید مانند وقتی  که توانایی انجام آن را نداشته باشد یا خیانت نماید عزل می شود و در ابتدا به متولی تذکر داده خواهد شد و بعد از  آن در صورت عدم رعایت توسط اداره اوقاف عزل خواهد شد .

از دست رفتن شرایط وقف

اگر واقف دروقف نامه شرایط خاصی را شرط نموده باشد و متولی این شرایط را نداشته باعث عزل او خواهد .

لیست استعلام وکیل تهران

وکیل شهر تهران با ارائه خدمات مشاوره ای و وکالتی به شما عزیزان ، مشکلات شما عزیزان را در کمترین زمان حل می نماید . در صورت نیاز به وکیل در شهرستان اصفهان از طریق راه های ارتباطی موجود درسایت اقدام نمایید.